Θετικό μεν (credit positive) για τις συστημικές τράπεζες της χώρας, αλλά όχι πανάκεια, χαρακτηρίζει το σχέδιο «Ηρακλής» για τη μείωση των Μη Εξυπηρετούμενων Ανοιγμάτων (NPEs) των τραπεζών η S&P Global Ratings. Και τούτο διότι το μόνο που θα καθορίσει αν οι ελληνικές τράπεζες θα συμμετάσχουν στο σχέδιο και σε ποιο βαθμό είναι οι κρατικές εγγυήσεις. Σημειώνεται επίσης ότι το σχέδιο «Ηρακλής» δεν αλλάζει της προσδοκίες του οίκου για την ποιότητα του ενεργητικού των τραπεζών τα επόμενα τρίμηνα, καθώς η βελτίωση των assets των τεσσάρων συστημικών τραπεζών έχει ήδη συνυπολογιστεί στις τελευταίες θετικές «ετυμηγορίες» του οίκου.
Η S&P Global Ratings πιστεύει συγκεκριμένα πως ο «Ηρακλής» θα βοηθήσει τις ελληνικές τράπεζες στην προσπάθειά τους να καθαρίσουν τους ισολογισμούς τους και θα στρώσει το έδαφος για τη μείωση των ποσοστών των NPEs στο τραπεζικό σύστημα. Πρώτον, μπορεί να αυξήσει τη διάθεση των επενδυτών για τα «κόκκινα» δάνεια που εξακολουθούν να βρίσκονται στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών και τα οποία ανέρχονταν, στις 30 Σεπτεμβρίου 2019, σε 71,2 δισ. ευρώ, εξέλιξη που θα βοηθούσε τις ελληνικές τράπεζες να επιτύχουν τους φιλόδοξους στόχους που έχουν καταθέσει στον SSM. Δεύτερον, οι τράπεζες θα πάρουν κεφαλαιακή ανάσα, ανακυκλώνοντας «ακριβά» για τους κεφαλαιακούς δείκτες τους NPEs σε τιτλοποιήσεις μηδενικού κινδύνου, χάρη στις κρατικές εγγυήσεις. Τέλος, ο «Ηρακλής» θα ενισχύσει περαιτέρω την ικανότητα των τραπεζών να χτίζουν μαξιλάρια ρευστότητας για την περίπτωση ανάγκης, αφού η εγγύηση μπορεί τελικά να κάνει τους τίτλους αυτούς πιο εμπορεύσιμους και επιλέξιμους για χρήση στο πλαίσιο συναλλαγών με τρίτα μέρη.
Παρ’ όλα αυτά, ο «Ηρακλής», όπως υπογραμμίζεται, δεν είναι «ελιξίριο» για τις ελληνικές τράπεζες ούτε το «φάρμακο» για την αντιμετώπιση της αδύναμης κουλτούρας πληρωμών στη χώρα και του αναποτελεσματικού δικαστικού συστήματος. Η φερεγγυότητα, δε, των ελληνικών τραπεζών, όπως τονίζουν οι αναλυτές της S&P. θα κριθεί από την ανάπτυξη της οικονομίας και της αγοράς ακινήτων.
Δεν είναι «ελιξίριο» γιατί αφενός το σχέδιο περιορίζει τις εγγυήσεις στα 12 δισ. ευρώ και αφετέρου ενδέχεται να αποδειχθεί ακριβό για τις τράπεζες στην περίπτωση που αναγκαστούν να διακρατήσουν τα senior ομόλογα για περισσότερο χρόνο απ’ ό,τι δικαιολογεί το κόστος. Επιπλέον, το project δεν διορθώνει την αδύναμη κουλτούρα πληρωμών στη χώρα και το αναποτελεσματικό δικαστικό σύστημα.
Κατά την άποψη των αναλυτών του οίκου, η φερεγγυότητα του ιδιωτικού τομέα είναι ο βασικός παράγοντας που θα κρίνει τον ρυθμό μεταμόρφωσης του τραπεζικού συστήματος και βελτίωσης της ποιότητας του ενεργητικού των τραπεζών. Οι δυνατότητες αποπληρωμής των δανείων από τους δανειολήπτες βελτιώνονται μεν, αλλά με μέτριο ρυθμό, λόγω της βραδείας οικονομικής ανάκαμψης. Τα δάνεια που έχουν στα βιβλία τους οι τράπεζες συνεχίζουν να συρρικνώνονται καθώς η ζήτηση για νέα δάνεια υστερεί σε σχέση με τις αποπληρωμές, τις πωλήσεις NPEs και τις διαγραφές. Σε συνδυασμό με τη συνεχιζόμενη απομόχλευση, η κερδοφορία των τραπεζών δεν έχει ανακάμψει σε σχέση με την τελευταία κρίση με την απόδοση των ιδίων κεφαλαίων (RoE) να διαμορφώνεται, γενικά, σε χαμηλά μονοψήφια νούμερα.
Το θετικό είναι, ωστόσο, ότι οι τιμές των ακινήτων στην εγχώρια αγορά θα συνεχίσουν λογικά να αυξάνονται. Γεγονός που είναι θετικό για τα νοικοκυριά με δάνεια που αντιμετώπισαν προβλήματα τα προηγούμενα χρόνια.
Συνεπώς η ταχύτερη μείωση των «κόκκινων» δανείων – με ή χωρίς τον Ηρακλή – εξαρτάται από την ανάκαμψη της οικονομίας, του ιδιωτικού τομέα και της αγοράς ακινήτων.
Θετικό outlook για τις τέσσερις συστημικές τράπεζες
Όπως υπογραμμίζουν οι αναλυτές της S&P, δεν αναμένουν από τον «Ηρακλή» να έχει άμεσο αντίκτυπο στις αξιολογήσεις τους για τις ελληνικές τράπεζες, κυρίως γιατί η συμμετοχή τους στο σχέδιο είναι εθελοντική και έχει κόστος. Κατά δεύτερον, θεωρούν ότι τα δυνητικά οφέλη που θα μπορούσε να παράσχει στο σύστημα ενδέχεται να είναι περιορισμένα όσο δεν βελτιώνονται οι προοπτικές για την ανάκτηση των «κόκκινων» δανείων.
Στις 8 Νοεμβρίου 2019, η S&P αναβάθμισε την μακροπρόθεσμη αξιολόγηση τριών εκ των τεσσάρων συστημικών τραπεζών σε «B» από «B-» και τις προοπτικές για την τέταρτη σε θετικές. Η αναβάθμιση αυτή στηρίχθηκε στην πεποίθηση ότι η συνεχιζόμενη ανάκαμψη των οικονομικών συνθηκών και των συνθηκών λειτουργίας στην Ελλάδα αποκτά όλο και μεγαλύτερη δυναμική, η οποία λειτουργεί θετικά και για τις τράπεζες. Οι αναλυτές της S&P προβλέπουν ότι η ελληνική οικονομία θα «τρέξει» με μέσο ρυθμό 2,5% την περίοδο 2019-2022 (υψηλότερο από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης), καθώς η εγχώρια ζήτηση δυναμώνει και οι καλές επιδόσεις σε επίπεδο εξαγωγών συνεχίζονται. Περιμένουν δε να δουν να διαμορφώνεται μια δευτερεύουσα αγορά NPEs, η οποία θα φέρει αύξηση της δραστηριότητας, καθώς η διάθεση των επενδυτών είναι πιθανό να αυξηθεί και οι τράπεζες μπορεί να έχουν μεγαλύτερη διάθεση να ξεφορτωθούν τα προβληματικά assets τους.